به هر گازی که در موارد پزشکی استفاده شود, گاز طبی میگویند; مانند گازهای بیهوشی, گاز اکسیژن و یا گازهایی که در درمان و تشخیص بیماریها به کار گرفته میشوند.
این گازها ممکن است به طور مستقیم و از طریق تنفس مورد استفاده قرار بگیرند و یا غیر استنشاقی باشند و از راههای دیگری از آنها استفاده شود.
به طور مثال اکسیژن از جمله گازهای استنشاقی است; همانطور که در توضیحات بالا آورده شد این گازها یا به صورت مستقیم وارد بدن فرد بیمار میشوند و یا با آن تماس پیدا میکند. پس اگر شرایط استاندارد و ایمنی در مورد آن حفظ نشود, تبعات جبران ناپذیر مالی و حتی جانی در پی خواهد داشت. به همین جهت رعایت موارد استاندارد مانند خلوص گازها, شرایط سیلندر و یا نحوه صحیح استفاده از گازها, استفاده از اتصالات مناسب و غیره اهمیت فراوان دارد.
حیات تمامی موجودات به وجود اکسیژن در هوا وابسته است و هیچ انسانی بدون اکسیژن بیش از ۴۰ ثانیه نمیتواند زندگی کند. در صورتی که تحت شرایطی اکسیژن موجود در هوا کم شود و یا دستگاه تنفسی فرد دچار کمبود اکسیژن گردد (هیپوکسی), نیاز به مصرف اکسیژن به وجود میآید که به آن اکسیژنتراپی میگویند.
در صورت بروز هیپوکسی, بدن دچار آسیبهای جدی مانند گیجی, سردرد, تنگی نفس, تنفس سریع, احساس خفگی, عدم تعادل, اختلال در بینایی و غیره میشود.
همچنین در صورت تماس گاز اکسیژن سرد یا مایع اکسیژن با پوست و مجرای تنفسی, صدمات شدیدی به وقوع میپیوندد. تنفس اکسیژن خالص در فشارهای بالا برای سلامتی مضر است و اگر تماس با این گاز مدتی به طول بینجامد, به ریهها و سیستم عصبی آسیب میبینند.
در موارد دیگر نیز گاز اکسیژن به تنهایی قابل اشتعال نیست اما اگر در کنار یک منبع اشتعال و یا سوخت قرار بگیرد شعلهور میشود و به سرعت میسوزد. اکسیژن در کنار موادی مانند روغن, گریس و قیر به شدت واکنش نشان میدهد و میسوزد. این گاز باعث میشود موادی که در هوای عادی نمیسوزند, آتش بگیرند و موادی که در هوای عادی میسوزند, در هوای غنی از اکسیژن به شدت شعله ور شوند و با دمای بالاتری بسوزند.
به خاطر تمامی دلایلی که در بالا ذکر شد, این گاز تحت مقررات استاندارد اجباری مطابق با استاندارد ملی ایران به شمارهی ۳۲۴۰ قرار گرفته تا عملکرد آن کنترل شود و خطرات ناشی از آن به حداقل خود برسد.
این استاندارد شامل ویژگیهای گاز اکسیژن برای مصارف پزشکی, روشهای آزمون خلوص و ناخالصی گاز, ظروف نگهداری, رنگآمیزی سیلندر, نشانهگذاری روی بدنهی سیلندر و مخازن مایع و ایمنی گاز اکسیژن برای مصارف پزشکی میباشد.
این استاندارد برای اکسیژنی که به صورت گاز در سیلندرهای تحت فشار یا قوطیهای فلزی آئروسل وار می شود و یا اکسیژنی که به صورت مایع در ظروف نگهداری مخصوص ریخته میشود و در مصارف پزشکی کاربرد دارد, قابل اجراست.
از موارد مهم در این استاندارد میتوان به روشهای شناسایی گاز اکسیژن, تعیین خلوص آن, نکات ایمنی برای جابجایی و انبارش سیلندر گاز اکسیژن و ظروف اکسیژن مایع, اندازهگیری مونواکسید کربن, روشهای ارزیابی بو, شرایط سیلندرهای قابل قبول جهت شارژ اکسیژن و … اشاره کرد.

ا